Trong lĩnh vực nông nghiệp, kinh tế tuần hoàn (KTTH) sẽ hình thành quá trình sản xuất khép kín, đưa nguồn phụ phẩm nông nghiệp trở thành chất xúc tác hoặc tạo ra các sản phẩm có giá trị khác, làm gia tăng giá trị sản xuất nông nghiệp, đáp ứng đảm bảo vệ sinh môi trường và phát triển nền nông nghiệp bền vững thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh. Do đó, thời gian tới cần đẩy mạnh hơn nữa việc triển khai các mô hình KTTH trong nông nghiệp để tiếp tục gia tăng chuỗi giá trị cho Ngành.
Phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp
Nhiều năm trở lại đâ;y, nông nghiệp luôn giữ vai trò “trụ đỡ” nền kinh tế nước ta, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, cung cấp nguồn nguyên liệu lớn cho ngành công nghiệp chế biến và xuất khẩu nông, lâ;m, thủy sản. Theo Tổng cục Thống kê, năm 2022, tổng sản phẩm trong nước (GDP) tăng 8,02% so với năm trước, đạt mức tăng cao nhất trong giai đoạn 2011-2022 do nền kinh tế khôi phục trở lại. Trong mức tăng của tổng giá trị tăng thêm toàn nền kinh tế, khu vực nông, lâ;m nghiệp và thủy sản tăng 3,36%, đóng góp 5,11%. 6 tháng đầu năm 2023, GDP tăng 3,72%, chỉ cao hơn tốc độ tăng 1,74% của 6 tháng đầu năm 2020 trong giai đoạn 2011-2023. Trong mức tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế, khu vực nông, lâ;m nghiệp và thủy sản tăng 3,07%, đóng góp 9,28%.
Phát triển KTTH trong nông nghiệp là quá trình sản xuất nông nghiệp theo chu trình khép kín, thông qua áp dụng tiến bộ kỹ thuật, công nghệ sinh học, công nghệ hóa lý chất thải và phế, phụ phẩm của quá trình này là đầu vào của quá trình sản xuất khác. Nhờ đó, sản xuất nông nghiệp sẽ khai thác và sử dụng tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả, giảm thiểu sự lãng phí, thất thoát sau thu hoạch, tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng cao, đảm bảo về môi trường với việc giảm thiểu và tiến tới triệt tiêu chất thải gâ;y ô nhiễm môi trường, bảo vệ hệ sinh thái và sức khỏe con người.
Nhận thấy rõ lợi ích từ phát triển KTTH trong nông nghiệp, Đảng, Nhà nước đã đề ra chủ trương, chính sách thực hiện KTTH như: Ngày 25/6/1998 Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 36/CT-TW về tăng cường công tác bảo vệ môi trường trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Nghị quyết số 41-NQ/TW về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước (ngày 15/11/20024) đã chỉ rõ khuyến khích tái chế và sử dụng các sản phẩm tái chế. Tiếp tục nhấn mạnh và để cụ thể hóa, ngày 3/6/2013, Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết số 24/NQ-TW về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường… Tiếp đến là việc ban hành những chính sách thể hiện sự chuyển dịch theo hướng KTTH của Việt Nam trong lĩnh vực nông nghiệp như: Chiến lược bảo vệ môi trường đến 2020, tầm nhìn 2030; Chiến lược Tăng trưởng xanh; Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn năm 2018 và cụ thể hơn là ngày 7/6/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 687/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam”.
Từ các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, nhiều năm qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã triển khai nhiều mô hình chăn nuôi, trồng trọt và thủy sản theo hướng bền vững, ứng dụng công nghệ cao, an toàn sinh học, trong đó có nông nghiệp tuần hoàn. Điển hình như: Các mô hình nuôi cá - lúa, lúa - tôm, ốc, cua hoặc chăn nuôi kết hợp trồng câ;y ăn quả ở nhiều tỉnh phía Bắc và các mô hình, giải pháp hướng tới sản xuất nông nghiệp theo tiêu chí tuần hoàn bền vững được triển khai ở Đồng bằng sông Cửu Long như: Áp dụng quy trình sản xuất lúa "3 giảm, 3 tăng", "1 phải, 5 giảm" trong sản xuất lúa; quản lý dịch hại tổng hợp IPM trên câ;y trồng.
Trên cơ sở thành công từ các mô hình đã triển khai, ngành nông nghiệp và các địa phương tăng cường hướng dẫn, khuyến khích nông dâ;n áp dụng một số quy trình cụ thể vào sản xuất. Hiện, các mô hình KTTH trong nông nghiệp đang được áp dụng như: Mô hình tạo và dùng khí đốt từ nước thải, chất thải trong trồng trọt, chăn nuôi; mô hình kết hợp trồng trọt-chăn nuôi -thủy sản, nông-lâ;m kết hợp, vườn-rừng; mô hình tuần hoàn lấy phụ phẩm trong nông nghiệp làm chất xúc tác hay tạo ra các sản phẩm giá trị kinh tế khác... Trong đó, có thể kể đến những mô hình đang triển khai đem lại hiệu quả như: Mô hình vườn-ao-chuồng; mô hình lúa-tôm, lúa-cá. Mô hình trồng lúa-trồng nấm-sản xuất phâ;n hữu cơ-trồng câ;y ăn quả; mô hình sản xuất phâ;n hữu cơ từ chất thải nông nghiệp; mô hình sản xuất tổng hợp bò-trùn quế-cỏ, ngô-gia súc, gia cầm-cá; mô hình thủy sản với công nghệ tuần hoàn nước,…
Ngoài ra, ngành nông nghiệp nhiều địa phương đã triển khai các chương trình hướng dẫn nông dâ;n tổ chức sản xuất có trách nhiệm với môi trường thông qua việc tái sử dụng nguồn phụ phẩm, chất thải như một nguồn nguyên liệu cho chu kỳ sản xuất tiếp theo trong phát triển KTTH.
Thực tế hiện nay, nguồn phế phụ phẩm trong nông nghiệp của nước ta rất lớn có thể sản xuất, chế biến ra nhiều sản phẩm có giá trị như: Phế phụ phẩm từ lúa có thể sản xuất ra phâ;n bón sinh học, thức ăn chăn nuôi, giá thể trồng nấm, đệm lót sinh học, đồ thủ công mỹ nghệ; Phụ phẩm từ tôm sản xuất ra được chiết suất, thực phẩm, thức ăn chăn nuôi, dầu tôm, phâ;n bón, năng lượng tái tạo; Phụ phẩm từ cá tra sản xuất ra được chiết xuất collagen, enzyme, phâ;n bón, dầu cá, thức ăn chăn nuôi, năng lượng tái tạo,…
Tại tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã hình thành một số mô hình nông nghiệp sử dụng phụ phẩm sản xuất theo quy trình nông nghiệp tuần hoàn và mang lại hiệu quả cao như: Mô hình vườn - ao - chuồng; mô hình sản xuất phâ;n hữu cơ từ chất thải nông nghiệp; mô hình sản xuất ủ phâ;n bò - trùn quế - trồng câ;y; mô hình trồng ngô - gia súc... Một số HTX trên địa bàn tỉnh đã ứng dụng công nghệ sinh học xử lý chất thải rắn từ những phụ phẩm bỏ đi như: Cành, lá, vỏ các loại câ;y nhãn, xoài, chuối… để sản xuất phâ;n bón hữu cơ vi sinh dạng lỏng và rắn, bón lại cho câ;y trồng theo quy trình nông nghiệp tuần hoàn.
Tại tỉnh Đồng Nai là thủ phủ chăn nuôi của cả nước, áp dụng các mô hình tuần hoàn trong chăn nuôi từ việc sử dụng các chất thải làm phâ;n bón, sử dụng đệm lót sinh học trong chăn nuôi. Hiện, sản lượng phâ;n hữu cơ từ phụ phẩm chăn nuôi của tỉnh là khoảng 2 triệu tấn/năm.
Tại tỉnh Thái Bình, hợp tác xã rau sạch Trung An đã tăng năng suất 40% từ mô hình liên kết gà - rau trong tận dụng phế phẩm chăn nuôi cho trồng trọt thông qua việc ứng dụng mô hình trộn phâ;n từ trang trại gà đẻ tại hộ dâ;n.
Tập đoàn TH - doanh nghiệp nổi tiếng trong sản xuất sữa đang áp dụng mô hình KTTH với các quy trình sản xuất tuần hoàn trong chuỗi sản xuất sữa. Theo đó, toàn bộ vật chất hữu cơ và phế phẩm hữu cơ từ trang trại chăn nuôi được thu gom, xử lý thành chất đệm sinh học phục vụ trang trại và phâ;n bón hữu cơ. Nước thải chăn nuôi được sử dụng để cải tạo đất trồng trọt. Việc áp dụng quy trình sản xuất tuần hoàn đã góp phần thúc đ??y sự phát triển sản xuất, kinh doanh sữa của Tập đoàn, đồng thời, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ môi trường...
Có thể thấy, phát triển KTTH trong nông nghiệp những năm qua đang đem lại nhiều giá trị gia tăng vào sản xuất nông nghiệp, đồng thời góp phần giải bài toán khan hiếm nguồn tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu. Ngành nông nghiệp có nguồn phế phụ phẩm vô cùng lớn, việc sử dụng hợp lý nguồn phụ phẩm này sẽ là nguồn tài nguyên để phát triển nông nghiệp tuần hoàn trong thời gian tới. Theo các chuyên gia về nông nghiệp, chỉ tính riêng ngành chế biến phụ phẩm thủy sản, năm 2020, ngành này mới chỉ đạt khoảng 275 triệu USD nhưng nếu khai thác hết nguồn phụ phẩm bằng công nghệ cao có thể thu về từ 4 tỷ đến 5 tỷ USD.
Chuyên gia cao cấp của Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) cho biết, Việt Nam mỗi năm có khoảng 40 triệu tấm rơm được tạo ra, trong khi nguồn rơm này có thể sử dụng vào nhiều ngành khác cho hiệu quả kinh tế cao như: Các mô hình trồng nấm từ rơm cho lợi nhuận trung bình từ 50-100 USD/tấn; sử dụng rơm làm thức ăn cho bò có thể giảm 50% chi phí so với thức ăn sinh khối nhập khẩu. Nếu xử lý rơm rạ đúng cách sẽ giúp giảm đến 30% tổng phát thải carbon của toàn bộ vòng đời câ;y lúa... Điều này, giúp chuỗi lúa gạo Việt Nam ngày càng đáp ứng tiêu chuẩn của các thị trường cao cấp hơn và tiến tới các chứng nhận thương hiệu xanh, chứng chỉ sản xuất carbon thấp, hữu cơ…
Ngoài ra, cũng phải kể tới giá trị phụ phẩm từ lâ;m nghiệp. Đâ;y cũng là một nguồn lực to lớn để ngành nông nghiệp thúc đ??y phát triển KTTH. Thông qua phụ phẩm từ lâ;m nghiệp làm viên nén sinh học cho lò sưởi và điện sinh khối để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường thế giới. Theo đánh giá của các chuyên gia, thị trường viên nén sinh học toàn cầu đạt giá trị 10,49 tỷ USD (năm 2019), dự báo sẽ đạt 23,6 tỷ USD vào năm 2025.
Thúc đ??y phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp
Phát triển KTTH mang lại những lợi ích không nhỏ, tuy nhiên, hiện nay, việc triển khai các mô hình KTTH trong nông nghiệp còn nhiều khó khăn, chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế như: Các mô hình tái chế và tận thu phế phụ phẩm trong nông nghiệp còn chưa phát triển; việc đ??u tư cho nghiên cứu và phát triển khoa học công nghệ cho phát triển KTTH trong các doanh nghiệp còn hạn chế; tỷ lệ khai thác và chuyển hoá nguồn lợi từ phụ phẩm vẫn còn chiếm tỷ trọng nhỏ so với sản lượng thải ra.
Ngành nông nghiệp có nguồn phế phụ phẩm vô cùng lớn. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hàng năm phần sinh khối phụ phẩm từ các câ;y trồng chính như lúa, ngô, mía, rau các loại có thể cung cấp tương đương với khoảng 43,4 triệu tấn hữu cơ; 1,86 triệu tấn đạm urê; 1,68 triệu tấn supe lâ;n đơn và 2,23 triệu tấn kali sulfat. Các phụ phẩm từ chế biến thủy sản có chứa hàm lượng dinh dưỡng rất cao, có thể chế biến sâ;u thành các sản phẩm thực phẩm cho người, thức ăn cho chăn nuôi. Khối lượng phụ phẩm nông nghiệp lên tới hàng trăm triệu tấn mỗi năm chính là nguồn bổ sung dinh dưỡng hữu cơ thay thế rất tốt cho phâ;n bón hoá học trong việc cải tạo đất. Theo các chuyên gia, nếu tận dụng tốt toàn bộ khối lượng phế phẩm, sản xuất nông nghiệp sẽ đạt giá trị rất lớn, tăng từ 30-100%.
Hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững, ngày 28/1/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 150/QĐ-TTg Phê duyệt Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Quan điểm chiến lược là phát triển nông nghiệp hiệu quả, bền vững về kinh tế - xã hội - môi trường; Phát huy lợi thế, hiệu quả các nguồn lực (tài nguyên đất, nước, không khí, con người, truyền thống lịch sử, văn hóa) và khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; Chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, sản xuất sản phẩm có giá trị cao, đa dạng theo chuỗi giá trị phù hợp với yêu cầu của thị trường, tích hợp các giá trị văn hóa, xã hội và môi trường vào sản phẩm; Sản xuất nông nghiệp có trách nhiệm, hiện đại, hiệu quả và bền vững; phát triển nông nghiệp sinh thái, hữu cơ, tuần hoàn, phát thải các-bon thấp, thâ;n thiện với môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Mục tiêu cụ thể đến năm 2030; Tốc độ tăng trưởng GDP nông, lâ;m, thủy sản đạt bình quâ;n từ 2,5 - 3%/năm, tốc độ tăng năng suất lao động nông, lâ;m, thủy sản đạt bình quâ;n từ 5,5 - 6%/năm; Phát triển nền nông nghiệp xanh, thâ;n thiện với môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm ô nhiễm môi trường nông thôn, phấn đấu giảm phát thải khí nhà kính 10% so với năm 2020; Tỷ lệ che phủ rừng duy trì ổn định ở mức 42%, diện tích rừng có chứng chỉ quản lý rừng bền vững đạt trên 1 triệu ha... Tầm nhìn đến năm 2050, phấn đấu Việt Nam trở thành một trong những nước có nền nông nghiệp hàng đầu thế giới với ngành công nghiệp chế biến nông sản hiện đại, hiệu quả, thâ;n thiện với môi trường. Nông thôn không còn hộ nghèo và trở thành “nơi đáng sống”, văn minh, xanh, sạch, đẹp với điều kiện sống, thu nhập dâ;n cư nông thôn tiệm cận và kết nối chặt chẽ, hài hoà với đô thị.
Như vậy, để thúc đ??y phát triển KTTH trong nông nghiệp thời gian tới cần tập trung vào các giải pháp như:
Một là, cần tuyên truyền, giới thiệu và nhâ;n rộng các mô hình hay, hiệu quả về KTTH trong nông nghiệp. Từ đó, nhâ;n rộng, lan tỏa, tạo cơ hội phát triển thêm các mô hình mới trong phát triển KTTH nông nghiệp.
Hai là, tạo động lực để các địa phương, doanh nghiệp, người nông dâ;n đầu tư vào nông nghiệp tuần hoàn. Hỗ trợ về vốn, công nghệ, thị trường; hướng dẫn doanh nghiệp, nông dâ;n thực hiện sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị. Khuyến khích các doanh nghiệp, tập đoàn có tiềm lực lớn đầu tư khai thác, chế biến phụ phế phẩm nông nghiệp...
Ba là, nâ;ng cao năng lực tái chế, tái sử dụng phụ, phế phẩm nông nghiệp thông qua đào tạo, bồi dưỡng nhâ;n lực; Đầu tư nghiên cứu và chuyển giao khoa học kỹ thuật trong xử lý phế phẩm nông nghiệp, nhất là ở các địa phương có diện tích trồng trọt và chăn nuôi quy mô lớn. Khuyến khích các địa phương trên cả nước, dựa vào các mô hình đã có và điều kiện cụ thể của mình phát triển các mô hình KTTH trong nông nghiệp cho phù hợp. Đẩy mạnh liên kết giữa doanh nghiệp với nông dâ;n.
Bốn là, tiếp tục nâ;ng cao nhận thức của người sản xuất, doanh nghiệp… trong phát triển KTTH. Đồng thời, xâ;y dựng chương trình và tổ chức các lớp tập huấn nâ;ng cao cho các cán bộ nghiên cứu, các đơn vị sản xuất kinh doanh về các mô hình ứng dụng, chuyển giao công nghệ xử lý chất thải, phế, phụ phẩm trong nông nghiệp. Đẩy mạnh hợp tác trong nước và quốc tế về tổ chức đào tạo, tăng cường năng lực cho cán bộ và doanh nghiệp, tổ chức nghiên cứu./.
Trang Nguyễn
Ứng dụng giải trí máy đánh bạc